Werken in het middelbaar beroepsonderwijs

Wil je studenten voorbereiden op de beroepspraktijk en opleiden tot vakmensen? Bekijk jouw mogelijkheden om docent te worden in het mbo!

Routes naar het docentschap binnen het mbo

Er zijn verschillende routes mogelijk om docent te worden in het mbo. Veel docenten uit het mbo komen uit de beroepspraktijk, en kunnen op die manier in de beroepsgerichte vakken hun expertise delen met studenten van een mbo-opleiding. Daarnaast zijn er ook docenten die met een eerste- of tweedegraads bevoegdheid lesgeven in het mbo. Dat geldt bijvoorbeeld voor algemene vakken, zoals Nederlands, Engels en rekenen.

Daarnaast heb je de mogelijkheid om (delen van) praktijklessen te verzorgen als instructeur in het mbo. Instructeurs en docenten vormen samen het onderwijsteam. Ontdek in onze kennisbank alles over jouw mogelijkheden.

Functies binnen het mbo

Het onderwijsteam staat centraal binnen een mbo-instelling. Binnen het mbo wordt een onderwijsteam gevormd door docenten en instructeurs. Samen verdelen zij de taken om om het onderwijs aan de studenten zo goed mogelijk vorm te geven. Daarnaast zijn er op een mbo-school allerlei onderwijsondersteunende functies, zoals conciërges en roostermakers. Binnenkort kun je hier alles vinden over de verschillende functies in het middelbaar beroepsonderwijs.

Praktische zaken voor werken in het mbo

Als je jouw mogelijkheden aan het verkennen bent om docent te worden in het mbo, dan kun je tegen allerlei praktische vragen aanlopen. Deze vragen kunnen betrekking hebben op studiekosten, subsidies of waar je een lerarenopleiding of mbo-school kunt vinden in jouw omgeving. Ook vraag je je misschien af hoe het mbo-onderwijs in elkaar zit en welke niveaus en richtingen het beste bij jou passen. Wij hebben wat praktische zaken op een rij gezet.

Deze vragen worden ook veel gesteld over werken in het mbo

Zij-instroom

Stap 1: Oriënteren en solliciteren

  • Volgens een inventarisatie van het ministerie van OCW waren er in 2020, 384 routes die leidden tot een lesbevoegdheid. Er zijn drie hoofdroutes te onderscheiden: voltijdopleidingen, deeltijdopleidingen en zij-instroomtrajecten. We denken graag met je mee over de route die het best bij jou past.
    Lees meer
  • In principe duurt het zij-instroomtraject maximaal twee jaar. Volgens de wet mag je namelijk officieel niet langer dan twee jaar zonder bevoegdheid voor de klas staan in dit traject. Een maximale verlenging van twee jaar is mogelijk, mits daar een goede reden voor is.
    Lees meer
  • Je moet in dienst zijn bij een school om met een zij-instroomtraject te kunnen starten. Het is in de vacaturetekst echter niet altijd duidelijk of de vacature geschikt is voor zij-instromers. Neem in dat geval contact op met de school of stuur een open sollicitatie.
    Lees meer
  • Het zij-instroomtraject is een tweejarig traject waarbij je tegelijkertijd werkt en leert. Je staat vanaf dag 1 voor de klas als leraar en je volgt daarnaast vakken op een lerarenopleiding. Om in aanmerking te komen voor een zij-instroomtraject heb je minimaal een hbo- of wo-diploma nodig.
    Lees meer
  • De studiebelasting van een zij-instroomtraject staat niet vast. De meeste zij-instromers werken 0,4 fte en volgen daarnaast colleges aan een lerarenopleiding. In de praktijk komt het vaak neer op een volle werkweek maar een zij-instroomtraject is maatwerk en de belasting is dus voor iedereen anders.
    Lees meer
Zij-instroom

Stap 2: Het geschiktheidsonderzoek

  • Een geschiktheidsonderzoek bestaat ten minste uit (1) het portfolio: een document dat een overzicht geeft van al je relevante studie- en werkervaring, en (2) een assessment: een observatie van een praktijksituatie, met vaak een reflectiegesprek. Klik op ‘Lees meer’ voor een uitgebreide beschrijving.
    Lees meer
  • Het geschiktheidsonderzoek voor het traject 'Zij-instroom in het beroep' voor het primair onderwijs of voortgezet onderwijs wordt vaak uitgevoerd door de hogeschool waar jij je bevoegdheid gaat halen. De school waar jij in dienst bent als zij-instromer vraagt dit geschiktheidsonderzoek voor jou aan.
    Lees meer
  • Het halen van een geschiktheidsonderzoek is de start van een zij-instroomtraject. Er wordt bepaald of je direct voor de klas kunt en of je binnen twee jaar je bevoegdheid kunt halen. Haal je het geschiktheidsonderzoek niet, dan mag je niet starten met het zij-instroomtraject.
    Lees meer
Zij-instroom

Stap 3: Het zij-instroomtraject

  • Ja, je wordt als zij-instromer binnen een school begeleid. Je staat als zij-instromer direct zelfstandig voor de klas, maar er wordt binnen jouw school ook een ervaren docent aangewezen die jou kan begeleiden en coachen. Je maakt met de school afspraken over hoe die begeleiding eruitziet.
    Lees meer
  • Ja, je bent in dienst van een school en staat zelfstandig voor de klas. Je ontvangt gewoon salaris naar de omvang van jouw aanstelling.
    Lees meer
  • Ja, als je een zij-instroomtraject doet sta je in principe direct zelfstandig voor de klas. Het is namelijk geen stagetraject maar een leerwerktraject. Met het schoolbestuur maak je afspraken over hoe je bij jouw werkzaamheden wordt begeleid. Er moet bij de begeleiding in elk geval een bevoegde collega van de zij-instromer betrokken zijn.
    Lees meer
  • In principe duurt het zij-instroomtraject maximaal twee jaar. Volgens de wet mag je namelijk officieel niet langer dan twee jaar zonder bevoegdheid voor de klas staan in dit traject. Een maximale verlenging van twee jaar is mogelijk, mits daar een goede reden voor is.
    Lees meer
  • De studiebelasting van een zij-instroomtraject staat niet vast. De meeste zij-instromers werken 0,4 fte en volgen daarnaast colleges aan een lerarenopleiding. In de praktijk komt het vaak neer op een volle werkweek maar een zij-instroomtraject is maatwerk en de belasting is dus voor iedereen anders.
    Lees meer
  • Ja, om een zij-instroomtraject te doen moet je een aanstelling hebben op een school. Je bent dus een echte werknemer van de school en ontvangt ook gewoon een salaris. Wel zijn er vaste afspraken over het halen van je lesbevoegdheid. En als zij-instromer krijg je meestal een tijdelijk contract.
    Lees meer
Zij-instroom

Stap 4: Het getuigschrift

Zij-instroom

Zij-instromen in het mbo: het PDG-traject

  • Ja, mits het bevoegde gezag van een mbo-school aangeeft dat je ook vakinhoudelijk bekwaam bent om op die school les te geven. Iedere docent moet namelijk vakinhoudelijk, vakdidactisch én pedagogisch bekwaam zijn. Een PDG toont de laatste twee bekwaamheden aan.
    Lees meer
  • De term ‘bevoegd’ is geen wettelijke term binnen het mbo. Om in het mbo les te kunnen geven hoef je dus geen bevoegdheid te hebben. Met een tweede- of eerstegraads lesbevoegdheid ben je mogelijk wel benoembaar in het mbo. Het schoolbestuur van een mbo-school bepaalt of je bekwaam bent.
    Lees meer
  • Er zijn vooropleidingseisen verbonden aan een PDG-traject. Zo moet je minimaal een hbo-opleiding hebben afgerond of op een andere manier kunnen aantonen dat je hbo-werk/denkniveau hebt. In dat geval is ook minimaal drie jaar werkervaring vereist die relevant is voor het vak dat je wilt geven.
    Lees meer
  • Het PDG-traject is voor zij-instromers die les willen geven op een mbo-school. Voordat je start, bepaalt het bestuur van de school waar je gaat werken of je vakinhoudelijk bekwaam bent en of je geschikt bent om les te geven in jouw vak. Hiervoor moet je ook hbo werk- en denkniveau kunnen aantonen.
    Lees meer
Werken op school

Als leraar/docent

Werken op school

Als gastdocent

  • Je mag als gastdocent zonder bevoegdheid lessen verzorgen op school. Dat mag (op jaarbasis) gemiddeld 6 lesuren per week.
    Lees meer
  • Je kunt op vacaturesites zoeken met termen als ‘gastdocent’ en ‘gastles’. Daarnaast zijn er instanties en bedrijven die eigen personeel inzetten om gastlessen te verzorgen. Ook kun je zelf contact opnemen met middelbare scholen of mbo-instellingen om te zien of er vraag is naar jouw expertise.
    Lees meer
  • In het basis- en voortgezet onderwijs heb je een bevoegdheid nodig om voor de klas te staan, met uitzondering van leraren in opleiding en gastdocenten. Binnen het mbo is ‘bevoegd' geen wettelijke term: het schoolbestuur bepaalt daar of jij vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch bekwaam bent.
    Lees meer
Werken op school

In een andere functie

  • Er zijn twee opleidingen tot instructeur: een 1-jarige mbo4-opleiding ‘Instructeur mbo’ en een 2-jarige educatieve associate degree tot onderwijsondersteuner. Om toegelaten te worden moet je inhoudelijke kennis van je vak hebben, bijvoorbeeld door relevante werkervaring en vooropleidingen.
    Lees meer
  • Praktijkopleiders begeleiden de stage en/of werkplek van (v)mbo’ers binnen hun bedrijf en onderhouden contact met de school waar de stagiairs hun opleiding volgen. Praktijkopleiders vervullen een belangrijke rol binnen het mbo: sommige mbo-studenten besteden meer tijd op de werkvloer dan op school.
  • Een intern begeleider (IB'er) begeleidt en ondersteunt bij leerlingenzorg op een school. Ook levert een IB'er een bijdrage aan het implementeren van vernieuwingen in het zorgbeleid op school. Het precieze takenpakket van een intern begeleider kan per school verschillen.
    Lees meer
  • Een remedial teacher geeft extra begeleiding aan kinderen in het primair onderwijs. Dat gebeurt tijdens of buiten schooltijd op verzoek van een leraar of van de ouders/verzorgers. Een remedial teacher helpt bijvoorbeeld met lezen, rekenen, spellen, of met concentratie- of planproblemen.
    Lees meer
  • Een school moet aan de onderwijsinspectie kunnen aantonen dat alle medewerkers in bezit zijn van een VOG en dus geen strafbare feiten hebben gepleegd die een bezwaar vormen voor de functie die zij uitoefenen.
    Lees meer
  • In een mbo-school bestaat het onderwijsteam uit docenten en instructeurs. Instructeurs zijn meestal verantwoordelijk voor de praktijkonderdelen van de opleiding. Ze geven regelmatig zelfstandig (delen van) lessen, maar altijd onder verantwoordelijkheid van een docent.
    Lees meer
Subsidies en tegemoetkomingen

Subsidies

Subsidies en tegemoetkomingen

Leningen

  • Het Levenlanglerenkrediet is een lening die kan worden gebruikt voor een wettelijk erkende opleiding op het mbo, hbo of binnen het wo. Binnen 15 jaar na jouw afstuderen moet je de lening afbetalen. Hoeveel je per maand moet aflossen, hangt af van de hoogte van je schuld, de rente en van je inkomen.
    Lees meer
Over het Onderwijsloket